Matka królów.

Jadąc dziś rowerem pod wiatr poczułam nagły przypływ energii, girl power ;). Dlatego też postanowiłam, że dziś pojawi się notka o silnej i mądrej kobiecie!

ENG: Today on the bike, fighting with the wind I felt the sudden flow of energy, girl power ;). So I decided to devote a note to a strong and wise woman.

Elżbieta Rakuszanka, dziedziczka fortuny (oraz, na swoje nieszczęście, charakterystycznej wargi) Habsburgów, związała się z Krakowem poprzez małżeństwo z Kazimierzem Jagiellończykiem. Bardzo lubię anegdotę, chętnie zresztą powtarzaną przez przewodników, o tym, jak Król zaniemówił na dwa dni, zszokowany "urodą" narzeczonej. Wcześniej mógł Elżbietę oglądać tylko na portretach przysłanych do Krakowa. Cóż,wygląda na to, że jej portreciści byli wyjątkowo dobrze opłacani. Ślub jednak odbył się 10 lutego 1454 roku, a małżeństwo było udane.

Princess Elisabeth, the heir of the fortune (and, bad luck, also the characteristic lip) of the Habsburgs, was connected to Cracow through the marriage with Kazimierz Jagiellończyk, Casimir IV. I really like the anecdote, often repeated by the guides, telling how the king stopped speaking for two days, shocked with the "beauty" of his fiancee. Before he could have only seen her on the paintings sent to Cracow and it sees that the painters were veeery well paid. But the wedding took place on February 10th, 1454, and the couple was very happy.

Elżbieta dała Kazimierzowi trzynaścioro dzieci. Czworo z nich zostało królami (Jan, Aleksander i Zygmunt panowali w Polsce, Władysław objął tron węgiersko-czeski), Fryderyk został biskupem, Kazimierz, szykowany na księcia Litwy, zmarł w młodym wieku w opinii świętości, a w 1521 został kanonizowany. Córki ożeniono z książętami całej Europy i mówi się, że to właśnie od Elżbiety wywodzą się panujące rody europejskie. Wystarczy wspomnieć, że Polacy są w kolejce do dziedziczenia tronu Wielkiej Brytanii (gdzieś z tyłu, daleko, ale zawsze coś!). 

Elisabeth gave birth to 13 children. 4 of them became monarchs (John, Alexander andSigismund ruled Poland, Ladislaus became the king of Hungary and Czechia), Frederic was a bishop, Casimir - who was supposed to be the prince of Lithuania - died in an early age and was later canonised in 1521. The daughters got married with the pirinces of whole Europe and it's said that all the ruling dynasties of Europe began with Elisabeth, the mother of the kings - as i the title of this note. Just to mention - Poles are in the order for the succsession of the British throne (far, far in the end, but still).

Elżbieta była kobietą "ponad miarę swoich czasów". Chętnie służyła swoją radą kolejnym królom: najpierw mężowi, potem synom i brała czynny udział w tworzeniu polityki dynastycznej i rozszerzaniu wpływów Jagiellonów. Umiała wykorzystać bieżącą sytuację międzynarodową i w 1457 upomnieć się o swoje prawa do dziedziczenia Węgier i Czech. Była dla Kazimierza równym partnerem i przez wiele lat wpływała na jego politykę.

She was a woman ahead of her times. She willingly gave advice to the kings: first her husbande, then the sons and took part in the creation of the dynastical politics and spreading the influence of Jagiellonians. She was able to use the international situation and in 1457 she spoke up about her right to heir Hungary and Czechia. She was a partner for Casimir IV and for many years she had a great impact on his politics.

Kaplica Świętokrzyska

Jakie mamy po niej pamiątki w Krakowie? To zaledwie trzy przykłady:

Przede wszystkim Kaplica Świętokrzyska w Katedrze, którą razem z mężem ufundowała i gdzie oboje są pochowani. Kazimierz spoczywa w przepięknym nagrobku autorstwa Wita Stwosza, który sprawiła właśnie Elżbieta.

Zadbała także o nagrobek swojego syna, Jana Olbrachta. W Kaplicy Bożego Ciała, którą wzniosła dla swego syna,  polecono Franciszkowi Florentczykowi wykonanie ozdobnej niszy - pierwszego renesansowego dzieła na ziemiach polskich.

Elżbieta, w imieniu swoich dwóch synów - Jana i Fryderyka, ufundowała przebogato zdobiony relikwiarz na głowę świętego Stanisława. Wykonał go Marcin Marciniec. relikwiarz ozdobiony jest szafirami, perłami i diamentami - w tym jednym czarnym.

What ressebles her in Cracow? Here just three examples:

First of all, the Chapel of Saint Cross in the Cathedral, which she founded together with her husband and where they are burried. Casimir lies in a beautiful tomb by Veit Stoss, which she ordered.

She also took care of her son's, John Olbracht, tomb. In the Chapel of Corpus Christi, which she constructed for hm, she ordered Francisco Florentino to prepare a decorative niche - the first piece of renaissance art on polish lands.

In the name of her two sons - John and Frederic, she founded a reliquiary for the head of Saint Stanislaus. Made by Marcin Marciniec, it is a precious object, decorated with perles, sapphires and diamonds - including a black one.

Tak więc duch królowej unosi się ponad Krakowem dając siłę wszystkim kobietom :).

So her spirit is still in Cracow giving power to all women:).