Collegium Novum. Ten najważniejszy dziś gmachu Uniwersytetu Jagiellońskiego został wybudowany w latach 1883-1887 na miejscu dawnych burs studenckich, m.in. Bursy Jeruzalem, ufundowanej przez Zbigniewa Oleśnickiego. Bursy spłonęły w 1841 roku, a puste miejsce przeznaczono na nowy gmach uniwersytecki. Jego projektantem został Feliks Księżarski, architekt zatrudniony wcześniej m.in. przy budowie fortyfikacji krakowskich i Kaplicy św. Bronisławy przy Kopcu Kościuszki. Ten niezwykle utalentowany twórca stworzył potężny neogotycki budynek, którego wygląd zewnętrzny podkreśla dostojne funkcje, jakie łączą się z jego wnętrzem. Collegium Novum jest bowiem siedzibą Rektora i Dziekanów, miejscem uroczystych promocji doktorskich i sesji naukowych.
Księżarski zdecydował się na stworzenie budynku w stylu neogotyckim, wzorując się na wiedeńskiej Akademisches Gymnasium i drezdeńskiej Kreuzschule. Fasadę tej budowli z surowej cegły zdobi potężny ryzalit, ozdobiony herbami fundatorów Uniwersytetu: papieża Urbana V, którego bulla zezwoliła na powstanie Akademii Krakowskiej, królowej Jadwigi, która w testamencie przekazała swoje klejnoty na rzecz Uniwersytetu, króla Kazimierza Wielkiego, założyciela Akademii Krakowskiej w 1364, króla Władysława Jagiełły, który reaktywował Uniwersytet w 1400. Poniżej, mniejsze herby honorują kolejnych dobroczyńców: wykonawców testamentu królowej Jadwigi - bp. Piotra Wysza (Bróg) i kasztelana Jaśka z Tęczyna (Topór), królową Elżbietę z Pilczy Granowską, żonę Władysława Jagiełły (Leliwa), bp. Mikołaja Kurowskiego (Śreniawa) i podkanclerzego Klemensa z Moskorzewa (Pilawa). Na fasadzie można też zauważyć oficjalny herb Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wygląd zewnętrzny miał podkreślać dostojne funkcje, jakie łączą się z jego wnętrzem. Collegium Novum było bowiem pomyślane jako siedziba Rektora i Dziekanów, miejsce uroczystych promocji doktorskich i sesji naukowych. Budynek do dziś spełnia takie funkcje, będą poza tym miejscem codziennych zajęć uniwersyteckich.
Na piętrze zlokalizowano najbardziej reprezentacyjną aulę. Jej wyposażenie – katedra rektorska, fotele członków senatu, krzesła dziekańskie, a także boazeria – zostało zaprojektowane przez architekta Tadeusza Stryjeńskiego. Aulę zdobią portety rektorów i inne wspaniałe obrazy, wśród których najbardziej znanym jest "Kopernik. Rozmowa z Bogiem." autorstwa Jana Matejki.
Inną ważną salą jest ta oznaczona numerem 56, Lectorium Iosephi Szuiski. To w niej 6 listopada 1939 roku dokonali aresztowań w ramach tzw. Sonderaktion Krakau. Ówczesny Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, profesor Tadeusz Lehr-Spławiński, 3 listopada 1939 roku otrzymał polecenie zarządzenia na 6 listopada ogólnego zebrania wykładowców do wysłuchania wyjaśnień o niemieckim punkcie widzenia na sprawy nauki i szkoły wyższe. Aresztowano 183 pracowników naukowych UJ i innych wyższych uczelni Krakowa. Wywieziono ich, poprzez więzienie na Montelupich, Wrocław i Berlin do obozu w Sachsenhausen, skąd wielu już nie powróciło. Wśród zatrzymanych byli też starsi i chorzy naukowcy, co w warunkach obozu koncentracyjnego doprowadziło do pogorszenia stanu zdrowia i przyśpieszonej śmierci. Pierwszą ofiarą śmiertelną akcji był profesor Akademii Górniczej Antoni Meyer, który zmarł 24 grudnia 1939. Upamiętnia ich tablica wmurowana w sali. Moment ten utrwalono nie tylko we wspomnieniach profesorów, ale także w filmografii, m.in. w serialu "Polskie Drogi". Te tragiczne wydarzenia upamiętniają tablice - w sali 56 oraz na klatce schodowej. 
Klatki schodowe i korytarze zdobią liczne tablice pamiątkowe, upamiętniające profesorów i rektorów, ofiary I i II wojny światowej, wybitnych studentów, artystów i inne postaci zasłużone dla kultury polskiej i historii Uniwersytetu.
ENG: English version coming soon :)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz